دلایل عدم واگذاری استقلال و پرسپولیس و بهترین راه خصوصی سازی

نتیجه عدم واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس که در آسیا هم معروف هستند، با کاهش سهمیه فوتبال ایران از ۴ تیم به ۲ تیم و یک تیم مشروط (حضور درمرحله پلی آف) شد، چون یکی از موارد با اهمیت در گزارش بازرسان کنفدارسیون فوتبال آسیا لزوم اصلاح ساختار، تخصیص ورزشگاه و واگذاری دو باشگاه فوق بود.  

نتیجه عدم واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس که در آسیا هم معروف هستند، با کاهش سهمیه فوتبال ایران از ۴ تیم به ۲ تیم و یک تیم مشروط (حضور درمرحله پلی آف) شد، چون یکی از موارد با اهمیت در گزارش بازرسان کنفدارسیون فوتبال آسیا لزوم اصلاح ساختار، تخصیص ورزشگاه و واگذاری دو باشگاه فوق بود.

هرچند کلید واگذاری بنگاه های دولتی و همچنین دو باشگاه استقلال و پرسپولیس با ابلاغ اصل ۴۴ در سال ۸۴ زده شد اما تاکنون نتیجه ای قطعی برای خصوصی سازی این دو باشگاه با حدود ۴۵میلیون هوادار به دست نیامده است. در این میان رئیس جمهور در سال۸۸ طی نامه ای به مسئول سازمان تربیت بدنی وقت یعنی علی آبادی، دستور واگذاری این دو باشگاه را صادر کرد ولی به دلایل مختلف چنین دستوری عملی نشد.

تغییر ساختار حوزه ورزش با تشکیل وزارت ورزش و جوانان و انحلال سازمان تربیت بدنی،تغییر پی درپی مدیران وعدم وجود شرایط حداقلی و ساختارهای لازم دو باشگاه و زیانده بودن آنها، مخالفت با واگذاری «برند» استقلال و پرسپولیس و نبود فشارهای کنفدراسیون فوتبال آسیا از عمده دلایل این مسئله بود. به هرحال نام این دو باشگاه از گروه یک واگذاری ها به گروه دو منتقل شده بود تا فرصت فروش و واگذاری آنها تا سال ۱۳۹۳ باشد، اما در تغییری محسوس در برنامه ها وانجام اصلاحاتی در ساختارهای آنها، قرار شده سازمان خصوصی سازی آخرین گام های واگذاری را با پذیرش درفرابورس این دو باشگاه تا بهمن ماه سال جاری بردارد تا قبل ازاتمام دوره دولت دهم،استقلال و پرسپولیس هم خصوصی سازی شوند. چرا که به گفته مسئولان سازمان خصوصی سازی ضمن بهبود گزارش حسابرس دو باشگاه از «وضعیت مردود به مشروط »، با تصمیم هیات وزیران مبنی بر انتقال دو ورزشگاه درفشی فر و مرغوبکار به پرسپولیس و استقلال (که با حمایت مستقیم رئیس جمهور همراه بوده)، این دو باشگاه صاحب یک دارایی قابل اتکا شده ودیگر فقط یک نام و برند با چندبازیکن و مربی نیستند. همچنین مقرر شده با تکیه بر قانون بودجه ۱۳۹۱، سرمایه یک و ۱۰ میلیون تومانی استقلال و و پرسپولیس ازمحل تجدید ارزیابی دارایی ها به ۳۰ میلیارد تومان افزایش یابد.

به این ترتیب سهام بلوکی و خرد این دو باشگاه بعد از پذیرش در فرابورس و با مصوبه هیات واگذاری تا قبل از سال جاری و شاید اوایل سال بعد عرضه و واگذار خواهد شد تا سهم دولت ازخصوصی سازی کل بنگاه های?مشمول واگذاری افزایش و واگذاری دو باشگاه فوق به نام این دولت تمام شود. به هرحال دراین رابطه اسماعیل غلامی معاون سابق سازمان خصوصی سازی که از ابتدای طرح واگذاری باشگاه های فوتبال و فروش ۶ میلیارد تومانی باشگاه راه آهن حضور داشت و ازهمه جزئیات مربوط به واگذاری استقلال و پرسپولیس مطلع است، در گفت وگوی اختصاصی با «همشهری اقتصاد» دلایل عدم واگذاری استقلال و پرسپولیس تاکنون و بهترین راه برای خصوصی سازی اینها را تشریح کرد.

همزمان با تب و تاب مهم ترین دوره اجرای اصل ۴۴ و واگذاری بنگاه ها درسال ۸۸ که با فروش ۷.۸هزار میلیارد تومانی بلوک ۵۰ به علاوه یک سهم مخابرات همراه بود، واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس با نامه رئیس جمهور به رئیس سازمان تربیت بدنی وقت کلید خورد تا موجی از امیدها به خصوصی سازی این دو باشگاه مردمی ایجاد شود ولی تاکنون چنین اتفاقی رخ نداده است. از نظر شما که آن زمان معاون آماده سازی بنگاه ها در سازمان خصوصی سازی بودید، چه عوامل ودلایلی مانع از تحقق این برنامه شده است؟

فارغ از همه مسائل سیاسی و حتی حاشیه هایی چون تعیین نام باشگاه پرسپولیس یا پیروزی، چند عامل دخیل بودند؛ اول از همه صورت های مالی و ساختار نامناسب این دو باشگاه اهمیت دارد. درحالی استقلال بنگاهی با ساختاری سهامی عام و پرسپولیس سهامی خاص بود که با نگاهی به صورت های مالی هر دو باشگاه کاملا محرز می شد که امکان واگذاری این دو با همان وضعیت و ساختار به هیچ وجه وجود نداشت. به طوری که در کنار زیانده بودن و نداشتن هیچ دارایی و اتکای صرف به چند قرارداد نه چندان شفاف با بازیکنان و مربیان، اگر صورت های مالی آنها مثلا ۳? صفحه یادداشت و توضیح داشت ۳۰ صفحه هم بند گزارش حسابرس قید شده بود.در حالی که وضعیت این دو باشگاه قاعدتا باید نسبت به سایر باشگاه ها بهتر می بود. هرچندبرخی باشگاه های وابسته به شرکت ها درمسائل مربوط به گزارش های مالی از اوضاع بهتری برخوردار بودند.

برای همین بود که در سال ۱۳۸۹ بحث واگذاری «برند» دو باشگاه استقلال و پرسپولس به ارزش ۴۲ و ۴۵ میلیارد تومان مطرح شد تا در برابر نبود هیچ دارایی و عدم وجود ساختارهای مالی و مدیریتی، حداقل نام آنها به فروش برسد؟

بله. در جریان جلسات متعددی که با صاحب نظران، مسئولان سازمان تربیت بدنی و مدیران وقت دو باشگاه برگزارکردیم، ما اعتقاد راسخ به عدم امکان واگذاری دو باشگاه با شرایط آن موقع و پیشنهاد فروش برندشان را داشتیم اما اکثر متولیان و مسئولان موافق نبودند.

چرا ارزش برند استقلال کمتر از پرسپولیس بود؟

چون براساس استانداردهای جهانی که توسط ارزش گذار رعایت شد، تعداد هواداران استقلال کمتر از پرسپولیس بود.

تبعات و نتایج ناکامی در واگذاری این دو باشگاه چه بود؟

سوال خوبی است؛ چون آن موقع شاید کمتر کسی در رسانه ها به دلیل اصلی کاهش سهمیه باشگاه های ایران در لیگ قهرمانان آسیا اشاره کرد. واقعیت این است با توجه به علاقه خاصی که به ورزش و مخصوصا فوتبال دارم می خواهم برخی مسائل را شفاف مطرح کنم.

نتیجه عدم واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس که در آسیا هم معروف هستند با کاهش سهمیه فوتبال ایران از ۴ تیم به دو تیم و یک تیم مشروط (حضور درمرحله پلی آف) شد.چون یکی از موارد با اهمیت در گزارش بازرسان کنفدراسیون فوتبال آسیا لزوم اصلاح ساختار، تخصیص ورزشگاه و واگذاری دو باشگاه فوق بود. این نهاد در مورد نقش ۵ دیدگاه حقوقی، مالی، رسانه ای، بازاریابی و مسابقات لیگ را در ساختار نظراتی دارد. مهم ترین آن مربوط به ساختار مالی بود که برای دو باشگاه استقلال و پرسپولیس گزارش های مالی و حسابرسی دقیقی وجود نداشت. از نظر حقوقی هم که گزارشی به سهامداران ارائه نمی شد و مدیرتمام وقت حقوقی هم در باشگاه ها وجود نداشت.از طرف دیگر وضعیت اسپانسر و مدت زمان اسپانسری به همراه کمک های دولتی مشخص نبود. در میان باشگاه های فوتبال ایران شاید سپاهان به دلیل خصوصی سازی فولادمبارکه و مدیریتی که داشت وضعیت بهتری داشت. به هرحال این ایرادات باعث کاهش سهمیه فوتبال ایران در آسیا شد. در کنار این مسائل باید به دو مسئله اجتماعی و اقتصادی در فوتبال هم توجه کرد. در بعد اجتماعی، اکثر آحاد مردم و مسئولان فوتبال را دوست دارند اما باشگاه ها از نظر اق?صادی مقبولیتی ندارند و سازوکار آنها با نگاه به برنامه کسب وکار تهیه نشده است. در این میان ایران از نظر معیارهای ارزیابی باشگاه ها براساس شاخص تجاری سازی رتبه ۴۰ از ۱۰۰ را دارد که نمونه بارزآن استقلال و پرسپولیس است. علتش هم این است که طرفداران و مسئولان آنها این دو باشگاه را فقط بازیکن و مربی می بینند و نگاهی به ساختارها، برنامه کسب و کار، تخصیص ها و ضوابط، نیروی انسانی ودارایی ها نمی شود.

شاید اکثر باشگاه های فوتبال زیانده هستند وبدون کمک های دولتی نمی توانند ادامه حیات دهند؟

موضوع زیانده بودن باشگاه های ورزشی و خصوصا فوتبال در همه جای دنیا وجود دارد اما آن باشگاه ها وابسته به مجموعه هایی هستند که ازشیوه های گوناگون با نام و برند باشگاه ها درآمدزایی کرده و در گزارش های تلفیقی هم لحاظ می کنند. بنابر این تا زمانی که ساختارهای مالی و حقوقی و… آنها مشکل داشته باشند امکان واگذاری باشگاه های ایران وجود نخواهد داشت. باشگاه ها باید بنگاهی تجاری و اقتصادی بوده و مدیران آنها باید با برنامه کسب وکار وارد شده و گزارش عملکرد و صورت های مالی شفافی را در اختیار حسابرسان قرار دهند تا امکان ارائه گزارش های مطلوب ومقبول و نه مردود و مشروط وجود داشته باشد.

به گفته معاون سازمان خصوصی سازی و جانشین شما، اصلاح ساختارها انجام شده و گزارش حسابرس از وضعیت مردود به حالت مشروط درآمده و با مصوبه هیات وزیران و حمایت مستقیم رئیس جمهور، دو ورزشگاه درفشی فر و مرغوبکار به پرسپولیس و استقلال تعلق گرفته است.

بله. درزمان مسئولیتم در سازمان خصوصی سازی علاوه بر لزوم اصلاح ساختار دو باشگاه استقلال و پرسپولیس، پیشنهاد تخصیص دو ورزشگاه را هم به مسئولان داده بودم تا این دو باشگاه مانند سایر باشگاه های جهان، یک دارایی و ورزشگاه اختصاصی داشته باشند تا از این طریق، امکان واگذاری آنها با تکیه بر دارایی فیزیکی فراهم باشد.علاوه براین میل و رغبت متقاضیان برای خرید آنها بیشتر می شود و در کنار تدوین برنامه کسب و کار می توانند آینده ای روشن و همراه با سود داشته باشند.

با این اوصاف به نظر شما نحوه قیمت گذاری دو باشگاه باید چگونه باشد؟

در دنیا نحوه قیمت گذاری باشگاه های ورزشی براساس روش هایی چون هزینه مبنا یعنی چقدر برای آن باشگاه هزینه شده، بازار مبنا یعنی قیمت باشگاه های مشابه چقدر است و درآمد مبنا یعنی خریدار و مالک باشگاه از محل فروش بلیت، جذب اسپانسر و علامت تجاری و حق تبلیغات و پخش بازی ها از تلویزیون و غیره چقدر می تواند درآمد داشته باشد. بنابراین به نظر می رسد بهترین روش واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس بعد از اعمال برنامه افزایش سرمایه هر کدام به ۳۰ میلیارد تومان، همان درآمد مبنا باشد.

دراین صورت متقاضیان مایل به خرید سهام بلوکی دو باشگاه خواهند بود؟

به احتمال زیاد بله. مالکان اصلی باشگاه ها با تکیه بر وجود میلیون ها هوادار می توانند با نگاهی اقتصادی، تجاری سازی کرده و از محل های مختلف درآمد کسب کنند.

به نظر می رسد شما بیشتر با واگذاری بلوکی سهام دو باشگاه موافق هستید تا عرضه اولیه وخرد. آیا این استنباط درست است؟

بله. چون با توجه به احتمال زیان انباشته هر دو باشگاه، امکان پذیرش آنها در تابلوهای بورس اوراق بهادار و همچنین تابلوی اول و حتی دوم فرابورس وجود ندارد. چون یکی از شرایط این دو تابلو سودآور بودن شرکت هاست.

اما شرکتی مانند ذوب آهن به رغم زیانی که داشت در بازار دوم فرابورس پذیرفته شد.
بله. چون آن شرکت اعلام کرده بود زیانی که دارد ناشی از صندوق ذخیره فرهنگیان بوده و با انتقال به دولت و مجموعه سازمان تامین اجتماعی به سود خواهد رسید که چنین اتفاقی چند ماه بعد از حضور آن در بازار دوم فرابورس رخ داد. اما معلوم نیست در قانون بودجه ۱۳۹۲ آیا حق پخش تلویزیونی فوتبال و هزینه های باشگاه های استقلال و پرسپولیس دیده شده یا خیر؟

بنابراین مقایسه دو باشگاه با شرکت تولیدی مانند ذوب آهن نمی تواند مشکل اصلی را حل کند و بعید می دانم عرضه اولیه سهام با اقبال عمومی مواجه شود. برای همین معتقدم بهترین روش واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس پذیرش آنها در بازار پایه فرابورس و عرضه بلوکی در بازار سوم فرابورس است. چون هردو باشگاه شرایط عرضه عمومی را ندارند ولی عرضه بلوکی آنها حتما با تقاضاهای متعددی همراه خواهد شد. با این حال همه موارد مربوط به پذیرش در فرابورس، قیمت گذاری، درصد واگذاری خرد و بلوک و حتی تعیین یا عدم تعیین اهلیت برای متقاضیان از سوی هیات واگذاری تصمیم گیری خواهد شد و باید تا آن زمان صبر کرد.ولی در مجموع واگذاری و خصوصی سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مطمئنا با تبعات و نتایج بسیار مثبتی هم برای فوتبال ورزش همراه خواهد بود.

*گفتگوی اختصاصی با اقتصاد ایران آنلاین (همشهری اقتصاد)